Ostry dyżur okulistyczny

Presbiopia znana także jako starczowzroczność jest wadą wzroku, która związana jest ze zmianami w obrębie soczewki ocznej zachodzącymi z wiekiem. Presbiopia objawia się problemami z czytaniem – zamazywaniem tekstu w książce czy na ekranie smartfona. Zwykle presbiopia dotyka nas po 40 roku życia niemniej niektórzy pacjenci wcześniej mogą zacząć odczuwać jej objawy. Klasycznym objawem tej wady wzroku jest stopniowa utrata wyraźnego widzenia w obszarze bliskim.

Przyczyny presbiopii

Aby widzieć blisko nasze oko musi zmienić swoją moc skupiającą. Proces ten nazywa się akomodacją. Za akomodację odpowiedzialna jest soczewka oczna oraz mięśnie, które poprzez skurcz wpływają na kształt tejże soczewki. W miarę upływu lat zakres, w którym oko jest w stanie zmieniać swoją moc skupiającą maleje. Stopniowe zmniejszanie możliwości akomodacji jest spowodowane utratą elastyczności soczewki oraz osłabieniem mięśni, które tym procesem sterują.

Zmniejszenie zakresu akomodacji dla pacjenta objawia się najczęściej poprzez wystąpienie problemu z czytaniem z bliska. Pacjenci intuicyjnie oddalając druk są w stanie skompensować zmniejszoną amplitudę akomodacji niemniej wymaga to zwiększonego wysiłku dla oka oraz może powodować przemęczenie i bóle zarówno w obrębie oczu jak i głowy.

Zdjęcie 1. Na zdjęciu pokazano pierwsze objawy presbiopii – druk położony bliżej obserwatora jest zamazany, natomiast przedmioty oddalone takie jak monitor komputerowy czy telefon są w dalszym ciągu wyraźnie widziane.

Oprócz utraty możliwości zmiany mocy optycznej oka zmianie może ulec także wada refrakcji. U osób w wieku presbiopijnym, które nie miały wady wzroku lub miały dalekowzroczność obserwujemy wzrost wady w kierunku dalekowzroczności (Grosvenor i Skeates [1999r.]) oraz może wystąpić zmiana w wartości astygmatyzmu.

Badacze uważają, że za wzrost dalekowzroczności po 40 roku życia odpowiadają zmiany zachodzące w soczewce ocznej, a dokładniej występujący spadek współczynnika załamania soczewki (Grosvenor).

Za wzrost astygmatyzmu oka może być odpowiedzialna soczewka oczna choć, najczęściej pojawienie się astygmatyzmu lub zmiana parametrów dotychczasowej wady astygmatycznej jest spowodowane przez zmiany kształtu rogówki. Do powierzchni oka przylegają powieka górna oraz powieka dolna wpływając tym samym na kształt rogówki. Wraz z procesem starzenia następuje zwiotczenie mięśni organizmu co dotyczy także powiek. Nacisk na rogówkę słabnie i tym samym wpływa to na jej zmianę kształtu a zmiana kształtu rogówki będzie w znaczącym stopniu wpływać na refrakcję oka.

Wąska źrenica – duża głębia ostrości.

Szeroka źrenica – mała głębia ostrości

Wraz z wiekiem zmienia się także stopień reakcji źrenicy na światło. Źrenica znacznie słabiej reaguje na zmiany w oświetleniu co skutkuje pogorszeniem jakości obrazu. Może to powodować zmiany w takich parametrach oka jak głębia ostrości co będzie wpływać na pogorszenie jakości widzenia w obszarze bliskim.

Możliwość korekcji

Najczęściej do korekcji presbiopii używa się są okularów do czytania. Niestety zwykłe jednoogniskowe soczewki okularowe nie zawsze są w stanie sprostać wymaganiom pacjenta. Okulary jednoogniskowe dają możliwość widzenia w ograniczonym zakresie odległości np. są dobrane tak aby wyraźne widzenie było w odległości czytania czyli 30-40 cm. Niestety takie okulary nie zapewnią dobrego widzenia monitora komputerowego czy klawiatury.

Istnieje specjalny rodzaj soczewek okularowych, który daje możliwość wyraźnego widzenia w zakresie od 30 cm do nawet kilku metrów. Takie soczewki nazywane są soczewkami do pracy biurowej.

W przypadku pacjentów, którzy oprócz presbiopii dodatkowo mają takie wady wzroku jak krótkowzroczność, dalekowzroczność czy astygmatyzm istnieje możliwość zastosowania soczewek progresywnych, które zapewnią zrównoważone widzenie zarówno na odległość jak i w bliży wzrokowej.

Obraz widziany przez soczewką jednoogniskową do bliży – wyraźnie odwzorowany jest jedynie druk położony najbliżej obserwatora.

Obraz widziany przez soczewkę do pracy biurowej – zarówno druk położony bliżej jak i telefon i komputer są wyraźnie odwzorowane.

Kolejną metodą korekcji starczowzroczności są soczewki kontaktowe. Obecnie na rynku jest dostępnych wiele konstrukcji miękkich soczewek progresywnych, które zarówno korygują wadę wzroku taką jak krótkowzroczność czy dalekowzroczność ale także dają możliwość osobie z presbiopią dobrego widzenia w obszarze bliskim.

Presbiopię można korygować także przy pomocy wszczepialnych soczewek wewnątrzgałkowych. Wymaga to wykonania zabiegu chirurgicznego więc tego typu rozwiązania proponowane są raczej pacjentom, u których występuje zaćma i jest wskazane usunięcie soczewki wewnątrzgałkowej. W miejsce przymglonej z powodu zaćmy soczewki ocznej można dokonać wszczepu soczewki IOL o konstrukcji progresywnej co da pacjentowi możliwość widzenia przedmiotów położonych zarówno w dali jak i bliży wzrokowej.