Ostry dyżur okulistyczny

Retinopatia cukrzycowa (nazywana potocznie chorobą cukrzycową oczu) to uszkodzenie siatkówki wywołane przez długotrwałą cukrzycę. Pierwsze patologie są najczęściej zauważalne u pacjentów już po 5 latach od zdiagnozowania hiperglikemii. Aby uniknąć powikłań zagrażającym utratą wzroku, należy dbać o regularne wykonywanie badań okulistycznych, a także szybko reagować w razie zauważenia niepokojących objawów.

Retinopatia cukrzycowa – przyczyny

Cukrzyca wiąże się z zaburzeniami krążenia w całym organizmie, co w konsekwencji prowadzi do wahań poziomu cukru i odczynów zapalnych. Tego rodzaju zaburzenia pojawiają się także w siatkówce oka – retinopatia rozwija się u 100% pacjentów w ciągu 15 lat od wykrycia cukrzycy. Jej rozwój przyspieszają m.in. niedokrwistość, nadciśnienie tętnicze czy ciąża. Do czynników ryzyka zalicza się też długi czas trwania cukrzycy, palenie tytoniu, uszkodzenia nerek i otyłość.

Przyczyną wystąpienia retinopatii cukrzycowej jest reakcja siatkówki na niedokrwienia oraz zaburzenia krążenia. Dochodzi wówczas do uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych, wylewu i tworzenia się błon nasiatkówkowych.

Retinopatia cukrzycowa – objawy

W przypadku zauważenia objawów, takich jak pogorszenie widzenia, zaburzenia jego ostrości czy mroczki przed oczami, należy jak najszybciej zgłosić się do okulisty. Ponadto na początku retinopatii mogą pojawiać się również dolegliwości typowe dla objawów suchego oka, czyli pieczenie i szczypanie oczu. Do niepokojących objawów retinopatii zalicza się także:

  • ból i zaczerwienienie gałki ocznej,
  • nocne upośledzenie widzenia,
  • stopniową utratę wzroku.

Należy również dodać, że pacjenci z rozpoznaną retinopatią cukrzycową powinni zgłaszać się na kontrole okulistyczne systematycznie raz w roku nawet wtedy, gdy nie zauważają żadnych z powyższych objawów. Groźne zmiany wywołane cukrzycą nie bolą i na początku postępują bardzo powoli, a regularne wizyty u specjalisty pozwalają na pełne wyleczenie oczu w razie zdiagnozowania choroby.

Rodzaje retinopatii cukrzycowej

Retinopatia cukrzycowa jest określana jako najczęstsza przyczyna ślepoty u osób w wieku od 20 do 65 lat. Wyróżnia się kilka typów tej choroby:

  • retinopatię nieproliferacyjną: w przypadku jej wystąpienia widzenie pozostaje prawidłowe, jednak tworzą się mikronaczyniaki, a następnie wylewy śródsiatkówkowe, dlatego musi być ona monitorowana,
  • retinopatię przedproliferacyjną: na tym etapie rozwoju choroby zauważa się objawy, takie jak krwotoki, niedrożność naczyń, wysięki miękkie,
  • retinopatię proliferacyjną – w tym stadium niedokrwienie siatkówki prowadzi do odwarstwienia siatkówki, rozległe wylewy są trudne do wyleczenia.

Diagnostyka i metody leczenia retinopatii oka

Po przeprowadzeniu badań diagnostycznych lekarz dopasowuje najlepszą metodę leczenia do potrzeb pacjenta. Stan zdrowia oczu sprawdza się za pomocą:

  • podstawowego badania okulistycznego po rozszerzeniu źrenic,
  • angiografii fluoresceinowej,
  • tomografii siatkówki (OCT).

Obecnie specjalistyczne ośrodki dysponują różnymi możliwościami leczenia retinopatii, co pozwala łączyć dostępne techniki i osiągnąć najlepsze rezultaty. Spośród najważniejszych narzędzi leczenia cukrzycy wyróżnia się:

  • laser konwencjonalny – powoduje niszczenie siatkówki, ale stosuje się go tylko w miejscach, w których jest to w pełni bezpieczne,
  • laser mikropulsowy – najnowsze odkrycie w dziedzinie laseroterapii, wykorzystuje delikatne bodźce, dzięki czemu komórki siatkówki niwelują obrzęk; często mikropulsy łączy się z zastosowaniem leków anty-VEGF, umożliwia poprawę wzroku,
  • zastrzyki z różnych leków,
  • operację – witrektomię (wykonuje się ją np. wtedy, gdy choroba jest bardzo zaawansowana i konieczne jest usunięcie wylewu).

Po zabiegach laserowych należy zgłosić się na kontrolę do specjalisty miesiąc po wykonaniu operacji.

Jak zapobiegać retinopatii cukrzycowej?

Najłatwiejszym sposobem zapobieganie retinopatii cukrzycowej jest zapobieganie zachorowaniu na samą cukrzycę (co jest możliwe w przypadku cukrzycy typu II). W tym celu warto dbać o zmianę stylu życia, zwrócić uwagę na zbilansowaną dietę, pamiętać o aktywności fizycznej i zredukować masę ciała. Istnieją również sposoby na zmniejszenie powstających zmian cukrzycowych w obrębie oczu. Istotne jest to, aby poziom cukru był stabilny i nie przekraczał 150 mg %. Poza tym w normie powinny być utrzymane także trójglicerydy oraz cholesterol. Ważna jest opieka i współpraca specjalistów – zarówno diabetologa, jak i okulisty.

Cukrzyca a wizyty u okulisty

W przypadku osób chorujących na cukrzycę zaleca się przeprowadzania kontrolnych badań okulistycznych przynajmniej raz w roku. W zależności od stopnia zaawansowania już zdiagnozowanej retinopatii należy zgłaszać się do lekarza przynajmniej 2 razy w roku lub nawet co 3 miesiące (jeżeli zostanie wykryta retinopatia zaawansowana). Badania kontrolne co miesiąc powinny z kolei wykonywać kobiety w ciąży, które chorują na cukrzycę.