Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD)

Liczbę chorych na AMD w Polsce określa się na około 1,2 mln, w tym 10-15% osób z postacią wysiękową. Rocznie przybywa około 100 tys. nowych chorych na zwyrodnienie plamki związane z wiekiem. Wydłużenie średniego czasu życia skutkować będzie liczbą ok. 2 mln chorych w Polsce w 2020 roku.

AMD – zwyrodnienie plamki związane z wiekiem – to najczęstsza przyczyna zupełnej utraty wzroku u pacjentów po 60 roku życia.

Na czym polega zwyrodnienie plamki żółtej oka?

Zwyrodnienie plamki żółtej oka (AMD) to choroba, która dotyka centralnej części siatkówki odpowiedzialnej za ostre widzenie i rozróżnianie kolorów. Jest to najczęstsza przyczyna utraty wzroku u osób powyżej 50 roku życia. Zwyrodnienie plamki żółtej może mieć różne postacie i objawy, a jego przyczyny nie są do końca znane. W tym artykule wyjaśnimy, na czym polega to schorzenie i jak można je leczyć.

Plamka żółta to niewielki obszar siatkówki oka, który zawiera najwięcej komórek światłoczułych zwanych czopkami. Dzięki nim możemy widzieć szczegóły, kształty i kolory obiektów. Zwyrodnienie plamki żółtej polega na uszkodzeniu lub zaniku tych komórek w wyniku różnych czynników, takich jak

• wiek,
• genetyka,
• palenie tytoniu,
• nadciśnienie tętnicze,
• stres oksydacyjny,
• niedobór przeciwutleniaczy.

W efekcie dochodzi do pogorszenia jakości widzenia, zwłaszcza w centralnej części pola widzenia.

Zwyrodnienie plamki żółtej może mieć dwie postacie:

• suchą 
• wysiękową.

Postać sucha jest częstsza i łagodniejsza. Polega na powolnym obumieraniu komórek barwnikowych i fotoreceptorów plamki oraz odkładaniu się w siatkówce złogów zwanych druzami. Objawia się niewyraźnym widzeniem z bliska, trudnościami w czytaniu i pisaniu oraz zniekształceniem linii prostych.

Postać wysiękowa jest rzadsza i cięższa. Polega na tworzeniu się nowych, nieprawidłowych naczyń krwionośnych pod siatkówką, które mogą pękać i powodować krwotoki lub obrzęki. Objawia się znacznym zaciemnieniem lub utratą centralnego pola widzenia oraz falowaniem i krzywieniem się linii prostych.

Rozpoznanie AMD zwyrodnienia plamki żółtej

Rozpoznanie zwyrodnienia plamki żółtej wymaga specjalistycznych badań okulistycznych, takich jak badanie dna oka, koherentna tomografia optyczna (OCT), angiografia fluoresceinowa czy test Amslera. Leczenie zależy od postaci choroby i stopnia jej zaawansowania. W postaci suchej stosuje się głównie suplementację diety preparatami zawierającymi witaminy, minerały i karotenoidy, które mogą spowolnić proces zwyrodnienia. W postaci wysiękowej stosuje się głównie iniekcje leków hamujących wzrost naczyń krwionośnych (anty-VEGF) lub laseroterapię fotodynamiczną (PDT). Niestety, leczenie nie jest w stanie przywrócić utraconego wzroku, ale może zahamować postęp choroby i zapobiec dalszemu pogorszeniu widzenia.

Zwyrodnienie plamki żółtej oka jest poważnym schorzeniem, które może znacznie obniżyć jakość życia pacjentów. Dlatego ważne jest regularne badanie wzroku i konsultacja z lekarzem okulistą w przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów sugerujących uszkodzenie plamki żółtej. Im wcześniej zostanie rozpoznane i podjęte leczenie, tym większe szanse na zachowanie dobrego widzenia.

Wczesne objawy zwyrodnienia plamki

Wczesne stadium zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD) demonstruje niewielkie defekty widzenia centralnego, obserwowane w postaci niewielkiego ubytku widzenia centralnego. Objawami AMD są pogorszenie widzenia, zauważalne zwłaszcza przy czytaniu, zniekształcone widzenie linii prostych, rozmycie krawędzi oglądanych przedmiotów, widzenie wyblakłych kolorów, mogą pojawić się zniekształcenia obrazu.

Czynniki ryzyka zwyrodnienia plamki (AMD)

Wśród najczęściej wymienianych czynników ryzyka rozwoju zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem są: wiek, płeć żeńska u osób powyżej 75 roku życia, rasa, jasny kolor tęczówki, uwarunkowania genetyczne, długotrwale narażenia wzroku na intensywne światło, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, wysoki poziom cholesterolu, wysoki indeks masy ciała (BMI), palenie tytoniu, niedobór przeciwutleniaczy

Najważniejszymi czynnikami ryzyka rozwoju AMD są:

• wiek – jest najważniejszym czynnikiem ryzyka AMD.
• płeć – ryzyko rozwoju AMD jest większe u kobiet niż u mężczyzn
• rasa – choroba częściej dotyczy osób rasy białej
• uwarunkowania genetyczne – wykazano, iż u krewnych osoby chorującej na AMD jest ono 20-krotnie większe w porównaniu do całej populacji
• palenie papierosów – zwiększa ryzyko rozwoju AMD aż sześciokrotnie
• choroby serca i układu krążenia – mogą powodować zaburzenia przepływu krwi w tkankach oka i sprzyjać rozwojowi AMD
• otyłość – u osób z nadwagą stwierdzono obniżoną zawartość w plamce substancji, które wymiatają wolne rodniki tlenowe
• nadmierna ekspozycja na słońce – szczególnie wysokoenergetyczne promieniowanie niebieskie ma uszkadzający wpływ na komórki nabłonka barwnikowego siatkówki (RPE), który odgrywają kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu fotoreceptorów siatkówki
• dieta – niedostateczna podaż antyoksydantów, nadmierne spożywanie alkoholu, pokarmów bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe i cholesterol

Zwyrodnienie plamki – jak zapobiegać chorobie?

Suplementowanie diety przeciwutleniaczami – wit. C i E. Liczne badania wskazują, że regularna suplementacja diety wysokimi dawkami multiwitamin i antyoksydantów może mniejsza ryzyko progresji ARM u pacjentów z czynnikami ryzyka rozwoju choroby. Należą do nich witamina C (500 mg/dziennie) oraz witamina E (200-400 mg/dziennie).

Stosowanie diety bogatej w luteinę. Luteina chroni przed promieniowaniem ultrafioletowym, które niszczy fotoreceptory, a tym samym wzrok, pochłaniając szkodliwe promienie UV. Ponieważ ludzki organizm nie jest jednak w stanie sam wyprodukować luteiny należy ją dostarczać wraz z pożywieniem w ilości 6 mg luteiny dziennie. Naturalnym źródłem luteiny są rośliny zielone: szpinak, jarmuż, brokuł. (Ponieważ luteina rozpuszcza się w tłuszczu, dlatego spożywając pokarmy bogate w luteinę, dla jej lepszej przyswajalności przez organizm należy dodawać kilka kropli oleju.

Laser 2RT – pierwsza skuteczna i bezpieczna terapia wczesnego AMD

Nieleczona wczesna postać AMD prowadzi do groźnej w skutkach zaawansowanej postaci AMD (postać wysiękowa), której leczenie (wstrzyknięcia dogałkowe preparatów anty-VEGF) może proces zatrzymać, ale już nie odwrócić! Zastosowanie nowej, rewolucyjnej terapii laserem 2RT jeszcze w stadium wczesnego AMD – gdy nie ma tragicznej utraty widzenia – daje szansę na utrzymanie dobrego widzenia do końca życia chorego.

Leczenie zwyrodnienia plamki (AMD). Jednym z największych wyzwań współczesnej okulistyki stało się opracowanie skutecznej terapii wczesnego stadium AMD, a tym samym zminimalizowania ryzyka utraty widzenia w późniejszym stadium choroby. Obecność druz pod siatkówką uważa się za klasyczny marker świadczący o występowaniu wczesnego AMD.

W tej fazie choroby jedynym sposobem leczenia była zalecana zwykle suplementacja diety. Próby wykorzystania laserów, stosowanych konwencjonalnie przy laseroterapii chorób siatkówki, nie przyniosły zadowalających efektów zmniejszania wielkości druz. Głównie ze względu na skutki towarzyszące termicznemu uszkodzeniu komórek siatkówki podczas zabiegów.

Terapia 2RT – „terapia poprawiająca naturalne mechanizmy obronne kompleksu siatkówkowo- -naczyniówkowego plamki, które chronią przed progresją zwyrodnienia. Taką nową terapią jest laserowy zabieg odmładzający siatkówkę (ang. retinal rejuvenation therapy – 2RT).” Instytut Ochrony Zdrowia w Polsce, 2016 r.

Laser 2RT. Instytut Oka w Warszawie jako pierwszy w Polsce rozpoczął terapię wczesnego AMD przy pomocy lasera 2RT. Przeprowadziliśmy u naszych Pacjentów już ponad 3500 zabiegów “odnowienia siatkówki oka”. Zabieg 2RT przeprowadza pierwszy w Polsce zespół certyfikowanych chirurgów laserowych, z wieloletnim klinicznym doświadczeniem w laseroterapii siatkówki.

Terapia laserem 2RT dostępna jest dla pacjentów od 2014 r. w kilku europejskich klinikach okulistycznych (Wielka Brytania, Niemcy, Holandia, Włochy), a także w USA, Australii, Nowej Zelandii.

Okulistyka AMD – TERAPIE anty-VEGF w leczeniu wysiękowego AMD

W leczeniu wysiękowego AMD stosuje się iniekcje doszklistkowe (wstrzyknięcia do oka) z preparatów anty-VEGF. Zadaniem leków jest zahamowanie wzrostu nieprawidłowych (patologicznych naczyń), wchłoniecie przesięku i w rezultacie przywrócenie siatkówki oka do jej normalnego położenia. Leczenie wysiękowego AMD polega na wielokrotnym podawaniu metodą iniekcji do ciała szklistego preparatów z przeciwciałami anty-VEGF.

VEGF (vascular endothelial growth factor) to grupa czynników, które stymulują tworzenie się patologicznych naczyń błony neowaskularnej w przebiegu AMD.) Badacze odkryli, że czynnik VEGF produkowany m.in. przez komórki niedotlenionej siatkówki, pobudza tworzenie nowych naczyń oraz powoduje scienczanie i przesiąkanie naczyń już istniejących.

Iniekcje doszklistkowe to zastrzyki wykonywane do wnętrza gałki ocznej (komory ciała szklistego). Zastrzyki do oka podaje się w znieczuleniu miejscowym, więc są bezbolesne dla pacjenta. Zabieg przeprowadza się w warunkach ambulatoryjnych, w sali zabiegowej. W Instytucie Oka iniekcje doszklistkowe wykonywane są tylko przez doświadczonych specjalistów. Iniekcje (wstrzyknięcia doszklistkowe) są sposobem podania leków w możliwie najbliższy rejon oka zmieniony chorobowo.

Wybór leku (inhibitora VEGF), ilość wstrzyknięć, odstępy pomiędzy zabiegami i czas trwania kuracji ustala lekarz specjalista. Zarówno przed kwalifikacją pacjenta do zabiegu, jak i dla monitorowania skuteczności stosowanego leku – stosuje się specjalistyczne badania diagnostyczne ( angiografia, autofluorescencja, tomografia komputerowa OCT)