Ostry dyżur okulistyczny

Czym jest rogówka oka?

Rogówka oka (cornea) to przezroczysta część na przedniej powierzchni oka, która pokrywa tęczówkę, źrenicę i komorę przednią. Jest to pierwsze miejsce, przez które światło przechodzi, kiedy dociera do oka. Rogówka składa się z sześciu warstw: nabłonek, błona Bowmana, warstwa właściwa (zwana też stromą), błona Descemeta, warstwa śródbłonka.Każda z tych warstw ma swoją specyficzną funkcję i razem pomagają ochronić oko i przekazywać i skupiać światło.

Funkcje rogówki obejmują:

  • Ochrona: Rogówka jest barierą ochronną dla przedniego segmentu oka, chroniącą struktury oka, takie jak tęczówka, ciało rzęskowe i soczewkę, przed zewnętrznymi czynnikami, takimi jak brud, kurz i bakterie.
  • Refrakcja: Rogówka ma znaczący udział w refrakcji (łamaniu) światła, które wchodzi do oka i skupia je na siatkówce. Rogówka odpowiada za około 65-75% mocy refrakcyjnej oka. Pozostała moc refrakcyjna pochodzi od soczewki oka.
  • Transparencja: Rogówka jest przezroczysta, co pozwala na przechodzenie przez nią światła. Jakiekolwiek zaburzenia lub uszkodzenia rogówki, takie jak blizny, wrzody, stan zapalny, zwyrodnienia lub dystrofie, mogą wpływać na zdolność oka do skupiania światła, co prowadzi do zaburzeń widzenia.

Czym jest stożek rogówki?

Stożek rogówki (z j. greckiego: kerato – rogówka i konos – stożek) jest rzadkim stanem, w którym rogówka (przezierna, przednia część oka), która normalnie jest okrągła i w kształcie kopuły rozwija uwypuklenie w kształcie stożka. Dosłowne znaczenie słowa keratoconus to „rogówka w kształcie stożka”.

Inforgrafika przedstawiająca stożek rogówki

Rogówka jest bardzo ważną częścią twojego oka. Światło wpada do oka przez rogówkę, która załamuje i skupia promienie świetlne tak, że widać wyraźnie. W stożku rogówki, kształt rogówki ulega zmianie, co upośledza widzenie i zniekształca powstający obraz. Może to utrudniać wykonywanie czynności, takich jak: prowadzenie samochodu, praca przy komputerze czy czytanie.

Co powoduje powstanie stożka rogówki?

Przyczyna powstania stożka rogówki wciąż jest nie do końca poznana. Niektórzy badacze uważają, że pewną rolę odgrywa czynnik genetyczny, gdyż około 10% osób ze stożkiem rogówki ma również chorego innego członka rodziny. Udowodniono również brak enzymów odpowiedzialnych za prawidłowy stan włókien kolagenowych. Ponadto może mieć on związek z :

  • Urazami oka np. w wyniku nadmiernego pocierania oczy czy noszenia twardych soczewek kontaktowych przez wiele lat
  • Pewnymi chorobami oczu, takimi jak: zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, retinopatia wcześniaków i wiosenne zapalenie spojówek i rogówki
  • Chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak: wrodzona ślepota Lebera, zespół Ehlersa-Danlosa, zespół Downa i wrodzona łamliwość kości

Objawy stożka rogówki

Stożek rogówki zwykle dotyczy obojga oczu, jednak objawy w każdym oku mogą się różnić. Pojawiają się one zwykle pod koniec okresu nastoletniego i mogą obejmować:

  • Rozmywanie się obrazu
  • Pogorszenie ostrości wzroku
  • Zwiększoną wrażliwość na światło
  • Podrażnienie oczu
  • Rozblask wokół źródła światła

Tempo progresji choroby jest różne. Stożek rogówki zwykle rozwija się powoli przez 10 do 20 lat, po czym zwykle ulega on zahamowaniu. Objawami świadczącymi o pogorszeniu są:

  • Większe rozmycie obrazu i upośledzenie widzenia
  • Nagłe pogłębienie krótkowzroczności i astygmatyzmu
  • Częste zmiany recept okularowych
  • Niezdolność do noszenia soczewek kontaktowych

Diagnoza stożka rogówki

Czasem zdarza się, że stożek rogówki może szybko postępować z wystąpieniem nagłego obrzęku rogówki i powstania w niej blizn. Blizny rogówki powodują, że rogówka traci swoją gładkość i przezierność, co skutkuje jeszcze większym zniekształceniem i upośledzeniem widzenia.

Stożek rogówki można zdiagnozować podczas rutynowego badania okulistycznego. W badaniu lampą szczelinową widoczne są tylko zaawansowane stożki rogówki.

W przypadku początkowych, bardziej subtelnych zmian pomocne będzie wykonanie badania dodatkowego, jakim jest topografia rogówki.

Leczenie stożka rogówki

Leczenie stożka rogówki zależy od nasilenia objawów. We wczesnych etapach widzenie można skorygować na pomocą okularów lub miękkich soczewek kontaktowych.

W przypadkach bardziej zaawansowanych konieczne jest noszenie twardych soczewek kontaktowych, które powodują, że światło wpadające do oka załamuje się równomiernie i obraz nie jest zniekształcony.

Stożek rogówki może być również leczony za pomocą pierścieni śródrogówkowych (Intacs®). Są to dwa cienkie, plastikowe półpierścienie wszczepiane w środkowe warstwy rogówki, które powodują zmianę jej kształtu i spłaszczenie stożka.

W celu zahamowania progresji stożka rogówki stosuje się cross-linking. Zabieg ten polega na wpuszczaniu do oka kropli z ryboflawiną, które następnie są naświetlane promieniowaniem UV. Ma to na celu zwiększenie ilości wiązań krzyżowych między włóknami kolagenowymi i wzmocnienie rogówki.

Przeszczep rogówki jest niezbędny w przypadkach bardzo zaawansowanych, kiedy występuje nadmierne ścieńczenie rogówki, blizny lub nietolerancja soczewek. Dotyczy to około 10-20% pacjentów ze stożkiem rogówki.

W zależności od stanu okulistycznego przeprowadza się albo przeszczep drążący rogówki (wycięcie płatka rogówki własnej i zastąpienie go płatkiem od dawcy) albo przeszczep warstwowy głęboki przedni (DALK), gdzie usuwana jest przednia i środkowa część rogówki własnej, a na pozostawione łoże wszczepiany jest płatek od dawcy. Przeszczep warstwowy wiąże się z szybszym gojeniem oraz mniejszym ryzykiem odrzutu.

Pacjenci ze stożkiem rogówki zauważają problemy polegające na zmianie ostrości widzenia, dwojeniu się obrazu i jego rozmywaniu się czy dostrzeganiu efektu halo wokół światła.

U osoby dorosłej szybko zmieniająca się wada wzroku powinna zawsze nasunąć podejrzenie stożka rogówki.

Stożek rogówki to schorzenie, które polega na nieprawidłowym wybrzuszeniu i cienieniu rogówki – przezroczystej warstwy na przedniej części oka. Rogówka ma za zadanie skupiać światło na siatkówce, aby umożliwić nam ostre widzenie. Jeśli rogówka zmienia swój kształt, wpływa to negatywnie na jakość naszego wzroku.

Niestety, nie ma obecnie metody, która mogłaby całkowicie wyleczyć stożek rogówki i przywrócić rogówce jej naturalny kształt. Jednak istnieją różne sposoby leczenia, które mogą poprawić jakość widzenia i zatrzymać postęp choroby. W zależności od stopnia zaawansowania stożka rogówki, lekarz może zalecić jedną lub kilka z następujących opcji:

  • Okulary lub soczewki kontaktowe – są to najprostsze i najtańsze metody korekcji widzenia, które mogą być skuteczne w początkowych stadiach stożka rogówki. Okulary lub soczewki kontaktowe pomagają skorygować krótkowzroczność i astygmatyzm, które często towarzyszą stożkowi rogówki. Jednak wraz z postępem choroby, okulary lub soczewki kontaktowe mogą nie zapewniać wystarczającej ostrości widzenia i mogą być niewygodne lub trudne do dopasowania.
  • Pierścienie śródrogówkowe – są to małe, półkoliste implanty z tworzywa sztucznego, które są umieszczane w rogówce podczas zabiegu chirurgicznego. Pierścienie śródrogówkowe mają na celu spłaszczyć i usztywnić rogówkę, aby zmniejszyć jej wybrzuszenie i poprawić widzenie. Pierścienie śródrogówkowe mogą być stosowane u pacjentów z łagodnym do umiarkowanego stożka rogówki, którzy nie mogą nosić soczewek kontaktowych lub nie są zadowoleni z ich efektów. Pierścienie śródrogówkowe są odwracalne i można je usunąć lub wymienić w razie potrzeby.
  • Usztywnianie rogówki (cross-linking) – jest to nowoczesna metoda leczenia, która polega na naświetlaniu rogówki promieniami ultrafioletowymi po uprzednim nasączeniu jej specjalnym roztworem witaminy B2. Zabieg ten ma na celu zwiększyć wiązania między włóknami kolagenu w rogówce, aby zahamować jej cienienie i wybrzuszenie. Usztywnianie rogówki jest jedynym leczeniem, które może zatrzymać postęp stożka rogówki i zapobiec dalszemu pogorszeniu się widzenia. Usztywnianie rogówki jest zalecane dla pacjentów z postępującym stożkiem rogówki, którzy mają wystarczającą grubość rogówki. Zabieg ten jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym i trwa około godziny. Po zabiegu należy stosować krople do oczu i unikać ekspozycji na światło i kurz przez kilka dni.

Stożek rogówki jest chorobą, która może znacznie obniżyć jakość życia pacjentów, ale nie prowadzi do całkowitej utraty wzroku. Większość pacjentów z stożkiem rogówki może osiągnąć zadowalającą ostrość widzenia dzięki odpowiedniej korekcji lub leczeniu. Jednak w niektórych przypadkach, gdy stożek rogówki jest bardzo zaawansowany i nie reaguje na inne metody leczenia, może być konieczny przeszczep rogówki.

Przeszczep rogówki polega na usunięciu części lub całości chorej rogówki i zastąpieniu jej zdrową rogówką od dawcy. Przeszczep rogówki jest zazwyczaj ostatecznością i jest zarezerwowany dla pacjentów z bardzo pogorszonym widzeniem, bliznami na rogówce lub powikłaniami po innych zabiegach. Przeszczep rogówki jest skomplikowanym i ryzykownym zabiegiem, który wymaga długotrwałej opieki i leczenia pooperacyjnego. Po przeszczepie rogówki istnieje ryzyko odrzucenia przeszczepu, infekcji, krwawienia, wzrostu ciśnienia ocznego lub nawrotu stożka rogówki. Dlatego przeszczep rogówki jest wykonywany tylko wtedy, gdy korzyści przewyższają ryzyko.

Stożek rogówki nie musi uniemożliwiać wykonywania pracy fizycznej, ale może wymagać pewnych dostosowań i środków ostrożności. Wiele osób z stożkiem rogówki może normalnie funkcjonować w pracy i w życiu codziennym, jeśli stosują odpowiednią korekcję lub leczenie. Jednak niektóre czynniki mogą wpływać na komfort i bezpieczeństwo pacjentów z stożkiem rogówki w pracy fizycznej, takie jak:

  • Rodzaj korekcji – osoby noszące okulary lub soczewki kontaktowe powinny zadbać o ich prawidłowe dopasowanie i czystość, aby uniknąć podrażnienia lub uszkodzenia oczu. Osoby noszące soczewki kontaktowe powinny również unikać długotrwałego noszenia soczewek, zwłaszcza w suchym lub zakurzonym środowisku, i regularnie nawilżać oczy kroplami. Osoby, które przeszły zabieg usztywniania rogówki lub przeszczep rogówki, powinny chronić oczy przed urazami i zakażeniami, nosząc okulary ochronne lub gogle.
  • Rodzaj pracy – niektóre zawody mogą być bardziej narażone na ryzyko uszkodzenia oczu lub pogorszenia widzenia, np. praca z maszynami, narzędziami, chemikaliami, ogniem, elektrycznością, promieniowaniem lub pod wysokim ciśnieniem. Osoby z stożkiem rogówki powinny być świadome tych zagrożeń i stosować odpowiednie środki ochrony osobistej i higieny pracy. Osoby z stożkiem rogówki powinny również unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, który może podnieść ciśnienie krwi i oczne, oraz regularnie odpoczywać i relaksować oczy.
  • Rodzaj widzenia – stożek rogówki może powodować różne problemy z widzeniem, takie jak podwójne widzenie, rozmycie, zniekształcenie, nadwrażliwość na światło, zmniejszenie kontrastu lub pola widzenia. Te problemy mogą utrudniać wykonywanie niektórych zadań, zwłaszcza w nocy, w słabym oświetleniu lub w zmiennych warunkach pogodowych. Osoby z stożkiem rogówki powinny być świadome swoich ograniczeń i dostosować swoje zachowanie do swojego stanu wzroku. Na przykład, osoby z stożkiem rogówki powinny unikać prowadzenia pojazdów lub obsługi maszyn, jeśli mają problemy z widzeniem w ciemności lub przy silnym świetle. Osoby z stożkiem rogówki powinny również regularnie kontrolować swój wzrok u specjalisty i zgłaszać wszelkie zmiany lub pogorszenie się widzenia.