Ostry dyżur okulistyczny
Strona głównaBlogJaskra a słońce – jak promieniowanie UV wpływa na zdrowie oczu?
Jaskra a słońce – jak promieniowanie UV wpływa na zdrowie oczu?

Jaskra a słońce – jak promieniowanie UV wpływa na zdrowie oczu?

11/2025 Opracowanie Agnieszka Nowosielska

Okres letni i słoneczna pogoda skłaniają nas do spędzania czasu na zewnątrz, jednak dla osób zmagających się z chorobami oczu, takimi jak jaskra, rodzi to ważne pytania. Czy słońce może zaszkodzić? Jak skutecznie chronić wzrok, nie rezygnując z codziennych aktywności? W tym artykule wyjaśniamy, jak promieniowanie UV wpływa na zdrowie oczu i o czym powinni pamiętać pacjenci z jaskrą.

Czym jest jaskra i jak wpływa na wzrok?

Jaskra to grupa przewlekłych chorób oczu, których wspólną cechą jest postępujące uszkodzenie nerwu wzrokowego. Nerw ten jest odpowiedzialny za przesyłanie informacji wizualnych z oka do mózgu. Jego degeneracja prowadzi do powstawania ubytków w polu widzenia, które początkowo są niezauważalne.

Głównym czynnikiem ryzyka rozwoju jaskry jest podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, choć choroba może rozwijać się również przy jego prawidłowych wartościach. Nieleczona jaskra prowadzi do nieodwracalnej utraty wzroku, dlatego tak ważna jest wczesna diagnostyka i regularne kontrole.

Czy promieniowanie UV może pogarszać stan oczu przy jaskrze?

Choć promieniowanie słoneczne nie jest bezpośrednią przyczyną jaskry, jego długotrwały i negatywny wpływ na struktury oka jest dobrze udokumentowany. Promieniowanie UV może uszkadzać siatkówkę i przyspieszać rozwój innych schorzeń, takich jak zaćma czy zwyrodnienie plamki żółtej (AMD). U pacjentów z jaskrą, których nerw wzrokowy jest już osłabiony, każda dodatkowa forma obciążenia dla oka jest niekorzystna. Intensywna ekspozycja na słońce może nasilać objawy takie jak ból oczu czy stany zapalne. Dlatego, chociaż słońce nie pogarsza samej jaskry w sposób bezpośredni, kompleksowa ochrona wzroku przed jego szkodliwym działaniem jest kluczowym elementem dbania o zdrowie oczu.

Jak chronić oczy przed słońcem przy jaskrze?

Odpowiednia ochrona oczu jest prosta i niezwykle skuteczna. Podstawą jest noszenie wysokiej jakości okularów przeciwsłonecznych.

Praktyczne porady dotyczące ochrony oczu:

  • Wybieraj okulary z filtrem UV400: Tylko taki filtr gwarantuje 100% ochronę przed szkodliwym promieniowaniem UVA i UVB.
  • Rozważ polaryzację: Szkła z polaryzacją redukują odblaski od powierzchni takich jak woda, śnieg czy mokra jezdnia, co znacząco poprawia komfort widzenia.
  • Noś nakrycie głowy: Kapelusz z szerokim rondem lub czapka z daszkiem stanowią dodatkową, mechaniczną barierę dla promieni słonecznych.
  • Unikaj słońca w godzinach szczytu: Staraj się ograniczać przebywanie na zewnątrz w godzinach największego nasłonecznienia, czyli między 10:00 a 16:00.

Słońce a leki na jaskrę – na co uważać?

Pacjenci z jaskrą powinni pamiętać, że niektóre stosowane przez nich leki mogą zwiększać wrażliwość oczu na światło (tzw. fotowrażliwość lub światłowstręt). Choć nie wszystkie krople na jaskrę wywołują ten efekt, w przypadku odczuwania wzmożonego dyskomfortu w jasnym otoczeniu, bólu czy łzawienia, należy bezwzględnie stosować okulary przeciwsłoneczne. Co najważniejsze, nigdy nie należy samodzielnie przerywać leczenia. Wszelkie niepokojące objawy trzeba skonsultować z lekarzem prowadzącym, który może dostosować terapię.

Kiedy unikać s łońca przy jaskrze?

Osoby z jaskrą powinny zachować szczególną ostrożność w sytuacjach, gdy ekspozycja na promieniowanie UV jest największa. Dotyczy to nie tylko słonecznych, letnich dni, ale także zimy, gdy światło odbija się od śniegu. Grupy szczególnie narażone to seniorzy, których oczy są bardziej podatne na uszkodzenia, a także pacjenci w okresie rekonwalescencji po operacjach okulistycznych. Pamiętajmy, że promieniowanie UV jest szkodliwe nawet w pochmurne dni, dlatego nawyk ochrony oczu warto pielęgnować przez cały rok.

Najczęściej zadawane pytania o jaskrę i słońce

Czy kolor soczewek w okularach przeciwsłonecznych ma znaczenie dla osób z jaskrą?
Choć kluczową rolę odgrywa filtr UV400, który blokuje 100% szkodliwego promieniowania, to kolor soczewek ma duże znaczenie dla komfortu widzenia. U pacjentów z jaskrą często dochodzi do obniżenia wrażliwości na kontrast. Soczewki w odcieniach brązu i bursztynu mogą znacząco poprawić percepcję kontrastu i wyostrzyć obraz. Soczewki szare zapewniają najbardziej neutralne oddawanie barw, a zielone mogą pomóc w redukcji odblasków. Wybór jest kwestią indywidualną, jednak warto przetestować brązowe szkła, które wielu pacjentom przynoszą ulgę.
Które leki na jaskrę najczęściej powodują nadwrażliwość na światło?
Światłowstręt (fotowrażliwość) może być działaniem niepożądanym niektórych leków stosowanych w leczeniu jaskry. Pacjenci powinni być świadomi, że do tej grupy należą przede wszystkim popularne analogi prostaglandyn (np. latanoprost, trawoprost) oraz niektóre inhibitory anhydrazy węglanowej (np. dorzolamid). Jeśli po rozpoczęciu nowej terapii zauważą Państwo wzmożoną wrażliwość na światło, nie należy przerywać leczenia, lecz skonsultować się z lekarzem. Czasem wystarczy konsekwentne noszenie okularów przeciwsłonecznych, by zniwelować dyskomfort.
Czy upały i wysoka temperatura mogą wpłynąć na ciśnienie wewnątrzgałkowe?
Bezpośredni wpływ samej wysokiej temperatury na ciśnienie wewnątrzgałkowe nie jest jednoznacznie udowodniony. Kluczowym zagrożeniem podczas upałów jest jednak odwodnienie organizmu. Znaczna utrata płynów może zaburzyć gospodarkę wodno-elektrolitową, co teoretycznie może wpłynąć na produkcję i odpływ cieczy wodnistej w oku. Dlatego dla pacjentów z jaskrą niezwykle ważne jest regularne nawadnianie organizmu w gorące dni. Dbanie o odpowiednią ilość płynów to prosty, ale istotny element dbania o stabilność i zdrowie oczu.

Zarejestruj się do naszego newslettera aby otrzymywać aktualizacje od Instytutu Oka – od wskazówek dotyczących zdrowia oka po najnowsze badania i artykuły