Odwarstwienie siatkówki

Odwarstwienie siatkówki jest poważnym schorzeniem oka, które polega na oddzieleniu się warstwy siatkówki od błony naczyniowej. Siatkówka jest częścią gałki ocznej odpowiedzialną za odbiór bodźców świetlnych i przekazywanie ich do mózgu, gdzie powstaje obraz. Jeśli siatkówka zostanie oderwana od naczyniówki, która dostarcza jej tlen i substancje odżywcze, może to prowadzić do zaburzeń lub utraty wzroku.

Czym jest odwarstwienie siatkówki i jak do tego dochodzi?

Odwarstwienie siatkówki może być spowodowane przez różne czynniki, takie jak urazy, choroby, zabiegi chirurgiczne, guzy czy wysięk zapalny. Najczęściej jednak dochodzi do niego w wyniku tzw. tylnego odłączenia ciała szklistego – substancji wypełniającej wnętrze gałki ocznej. Ciało szkliste jest połączone z siatkówką w niektórych miejscach i podczas jego odrywania może uszkodzić siatkówkę, tworząc w niej otwory lub przedarcia. Przez te uszkodzenia może przedostać się płyn z ciała szklistego pod siatkówkę i ją unosić, powodując jej odwarstwienie.

Jakie są główne przyczyny i czynniki ryzyka odwarstwienia siatkówki?

Niektóre osoby są bardziej narażone na odwarstwienie siatkówki niż inne. Do grupy ryzyka należą:

• osoby z krótkowzrocznością, zwłaszcza wysoką,
• osoby z cukrzycą lub innymi chorobami naczyń,
• osoby z atopowym zapaleniem skóry lub innymi chorobami autoimmunologicznymi,
• osoby z rodziną obciążoną odwarstwieniem siatkówki,
• osoby po urazach lub operacjach oczu,
• osoby starsze.

Jakie są objawy i jak rozpoznać odwarstwienie siatkówki?

Odwarstwienie siatkówki często przebiega bezobjawowo lub z niespecyficznymi objawami, które mogą być lekceważone. Do najczęstszych objawów należą:

•  błyski światła w polu widzenia (fotopsje),
• mroczki, kropki lub pajęczynki unoszące się przed oczami (mouches volantes),
• ubytki w polu widzenia (skotomy),
•  pogorszenie ostrości wzroku,
• “zasłona przed okiem” ograniczająca widzenie.

Objawy te mogą występować stopniowo lub nagle i dotyczyć jednego lub obu oczu. Jeśli zauważysz jakiekolwiek z nich, niezwłocznie zgłoś się do lekarza okulisty.

Jakie są dostępne metody leczenia odwarstwienia siatkówki?

Odwarstwienie siatkówki wymaga szybkiego leczenia operacyjnego, które ma na celu przywrócenie prawidłowego położenia i funkcji siatkówki. Istnieje kilka metod operacyjnych, które dobierane są indywidualnie w zależności od przyczyny, stopnia i lokalizacji odwarstwienia. Do najczęściej stosowanych należą:

• fotokoagulacja laserowa – polega na spawaniu siatkówki z naczyniówką za pomocą wiązki lasera; stosowana jest w przypadku małych otworów lub przedarć w siatkówce bez znacznego odwarstwienia,
• kriopeksja – polega na zamrażaniu siatkówki i naczyniówki za pomocą specjalnej sondy; stosowana jest w przypadku niemożliwości zastosowania lasera lub w połączeniu z innymi metodami,
• witrektomia – polega na usunięciu ciała szklistego i zastąpieniu go sztucznym płynem lub gazem; stosowana jest w przypadku rozległego odwarstwienia siatkówki, obecności krwi lub blizn w ciele szklistym lub innych powikłań,
• plombowanie – polega na umieszczeniu na zewnątrz gałki ocznej silikonowej plomby, która uciska siatkówkę i naczyniówkę, zamykając otwory lub przedarcia; stosowana jest w przypadku odwarstwienia siatkówki na obwodzie oka,
• pasmowanie – polega na owinięciu gałki ocznej silikonowym pasmem, które zmniejsza jej obwód i zmniejsza napięcie siatkówki; stosowana jest w przypadku rozległego odwarstwienia siatkówki obejmującego okolice plamki.

Jakie są potencjalne konsekwencje i powikłania, jeśli odwarstwienie siatkówki nie zostanie odpowiednio i szybko leczone?

Odwarstwienie siatkówki jest stanem zagrożenia wzroku i wymaga pilnej interwencji lekarskiej. Jeśli nie zostanie leczone, może prowadzić do:

• trwałego uszkodzenia siatkówki i nerwu wzrokowego,
• całkowitej utraty wzroku w dotkniętym oku,
• wtórnego jaskry,
• zapalenia wnętrza oka (endoftalmitis),
• zaniku gałki ocznej (atrophia bulbi).

Jak można zapobiegać odwarstwieniu siatkówki?

Nie ma skutecznej metody zapobiegania odwarstwieniu siatkówki, ale można zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia poprzez:

• regularne badania okulistyczne, zwłaszcza u osób z grupy ryzyka,
• leczenie chorób towarzyszących, takich jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze,
• unikanie urazów oczu i głowy,
• stosowanie się do zaleceń lekarza po operacjach oczu.