Mroczki przed oczami – czym są i o czym świadczą?

Mroczki przed oczami to zjawisko, które z pewnością zna każdy z nas. Są to niewielkie plamki, kropki, linie lub pajęczyny, które pojawiają się w naszym polu widzenia, zwłaszcza gdy patrzymy na jasne tło, takie jak biała kartka, niebo czy ekran komputera. Często są one irytujące i utrudniają nam skupienie się na tym, co widzimy. Skąd się biorą i czy są niebezpieczne dla naszego wzroku? W tym artykule postaram się wyjaśnić, czym są mroczki przed oczami, jakie są ich przyczyny, jakie mogą mieć konsekwencje i jak można je leczyć.

Czym są mroczki przed oczami?

Mroczki przed oczami, inaczej nazywane mętami ciała szklistego lub latającymi muszkami, są wynikiem zmian zachodzących w ciele szklistym, czyli przezroczystej substancji wypełniającej wnętrze gałki ocznej. Ciało szkliste ma za zadanie utrzymywać kształt oka i przepuszczać światło do siatkówki, gdzie powstaje obraz. Z wiekiem ciało szkliste ulega procesowi starzenia, kurczenia i odwadniania. W jego strukturze mogą się tworzyć drobne zgrubienia, włókna, pęcherzyki powietrza lub krwinki, które odbijają światło i rzucają cienie na siatkówkę. Te cienie są właśnie widziane przez nas jako mroczki przed oczami.

Mroczki poruszają się wraz z ruchami gałek ocznych i znikają, gdy skupiamy na nich wzrok. Nie są one stałe i mogą zmieniać swój kształt, wielkość i liczbę. Zazwyczaj są one nieszkodliwe i nie wpływają na jakość naszego widzenia. Jednak w niektórych przypadkach mogą być sygnałem ostrzegawczym o poważniejszych problemach z oczami, które wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Jakie są przyczyny mroczków przed oczami?

Mroczki przed oczami mogą mieć różne przyczyny, zależnie od tego, co powoduje zmiany w ciele szklistym. Najczęstszą przyczyną jest starzenie się, które dotyka każdego z nas. Z biegiem lat ciało szkliste traci swoją elastyczność i gęstość, a jego składniki ulegają degradacji. W efekcie może dojść do tylnej odwarstwienia ciała szklistego (PVD), czyli oderwania się ciała szklistego od siatkówki. Jest to zjawisko naturalne i nie stanowi zagrożenia dla wzroku, o ile nie uszkadza siatkówki. PVD może być jednak towarzyszone przez zwiększoną liczbę mroczków, a także błyski światła lub zasłony przed oczami, które mogą utrudniać widzenie. PVD występuje częściej u osób starszych, krótkowidzów, po urazach oka, po operacjach zaćmy lub w przebiegu niektórych chorób ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze.

Inną przyczyną mroczków przed oczami mogą być choroby siatkówki, takie jak odklejenie siatkówki, zapalenie siatkówki, retinopatia cukrzycowa, zwyrodnienie plamki żółtej czy guz siatkówki. W tych przypadkach mroczki mogą być spowodowane przez krwawienia, obrzęki, zapalenia lub nacieki w ciele szklistym lub na siatkówce. Choroby siatkówki są bardzo groźne dla wzroku i wymagają szybkiej diagnozy i leczenia. Oprócz mroczków mogą się objawiać także zmniejszeniem ostrości widzenia, zniekształceniem obrazu, utratą części pola widzenia lub całkowitą ślepotą.

Mroczki przed oczami mogą być również związane z nadmiernym korzystaniem z urządzeń cyfrowych, takich jak komputery, smartfony, tablety czy telewizory. Długotrwałe patrzenie na ekrany może prowadzić do przemęczenia i podrażnienia oczu, a także do zaburzeń akomodacji, czyli zdolności dostosowywania się oka do widzenia na różnych odległościach. W efekcie może dochodzić do pojawiania się mroczków, zwłaszcza u osób młodych, które są najbardziej narażone na wpływ technologii cyfrowych. Aby zapobiec temu problemowi, należy regularnie odpoczywać od ekranów, nawilżać oczy, stosować odpowiednie oświetlenie i okulary, a także wykonywać ćwiczenia wzrokowe.

Jakie są opcje leczenia mroczków przed oczami?

Leczenie mroczków przed oczami zależy od tego, co jest ich przyczyną. W większości przypadków mroczki są łagodne i nie wymagają interwencji medycznej. Z czasem mogą się zmniejszyć lub zniknąć, lub też przyzwyczaimy się do nich i przestaniemy zwracać na nie uwagę. Niektóre osoby stosują domowe sposoby na pozbycie się mroczków, takie jak poruszanie oczami w różnych kierunkach, mruganie, masaż powiek, spożywanie pokarmów bogatych w witaminy A, C i E, picie dużo wody, unikanie alkoholu i palenia papierosów. Nie ma jednak dowodów naukowych na skuteczność tych metod.

W niektórych sytuacjach mroczki mogą być oznaką poważnych chorób oczu, które wymagają leczenia farmakologicznego lub chirurgicznego. Jeśli mroczki są spowodowane przez choroby siatkówki, takie jak odklejenie siatkówki, zapalenie siatkówki, retinopatia cukrzycowa czy guz siatkówki, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza okulisty, który zastosuje odpowiednią terapię. Może to być podawanie leków, laseroterapia, krioterapia, fotokoagulacja, wstrzykiwanie leków do ciała szklistego lub operacja wewnątrzgałkowa. Celem leczenia jest zahamowanie postępu choroby, usunięcie przyczyny mroczków i ochrona wzroku.

W niektórych przypadkach, gdy mroczki są bardzo uciążliwe i utrudniają normalne funkcjonowanie, można rozważyć zabieg usunięcia mętów z ciała szklistego. Jest to operacja nazywana witrektomią przez pars plana (PPV), polegająca na wycięciu części lub całości ciała szklistego i zastąpieniu go sztucznym płynem. Zabieg ten jest jednak inwazyjny i wiąże się z ryzykiem powikłań, takich jak infekcja, krwotok, zaćma, odwarstwienie siatkówki, czy wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Dlatego też, jest on zazwyczaj rekomendowany tylko w przypadkach, gdy mroczki znacząco obniżają jakość życia pacjenta i nie można ich usunąć innymi metodami.

Alternatywą dla witrektomii może być leczenie laserowe, znane jako vitreolysis, które polega na rozpraszaniu mętów w ciele szklistym za pomocą lasera. Metoda ta jest mniej inwazyjna, ale również może nie być skuteczna we wszystkich przypadkach.

Ważne jest, aby pamiętać, że przed podjęciem decyzji o leczeniu, konieczna jest dokładna diagnostyka okulistyczna. Pozwoli to na zidentyfikowanie przyczyny mroczków oraz ocenę stanu zdrowia oczu. W niektórych przypadkach, najlepszą strategią może być po prostu obserwacja i adaptacja do mroczków, zwłaszcza jeśli nie wiążą się one z żadnymi innymi objawami i nie pogarszają widzenia.

Podsumowanie

Mroczki przed oczami są zjawiskiem powszechnym i w większości przypadków nie stanowią zagrożenia dla zdrowia oczu. Jednakże, mogą być one również sygnałem ostrzegawczym o poważniejszych problemach okulistycznych. Dlatego też, ważne jest, aby nie ignorować ich pojawienia się, szczególnie jeśli są one towarzyszone przez inne objawy, takie jak błyski światła, utrata pola widzenia, czy nagłe pogorszenie ostrości widzenia. Regularne badania okulistyczne oraz dbałość o zdrowie oczu mogą pomóc w zapobieganiu poważnym problemom wzrokowym i utrzymaniu dobrego widzenia przez wiele lat.

Źródła:

1. Milston, R., Madigan, M., & Sebag, J. (2016). Vitreous floaters: Etiology, diagnostics, and management. Survey of Ophthalmology, 61(2), 211-227. Ta praca przeglądowa omawia etiologię, diagnostykę oraz zarządzanie mroczkami w ciele szklistym, wskazując na ich negatywny wpływ na jakość życia i prezentując dostępne opcje leczenia, w tym witrektomię i laser Nd:YAG. Link do publikacji
2. Su, D., Shah, C., & Hsu, J. (2020). Laser Vitreolysis for Symptomatic Floaters is Not Yet Ready for Widespread Adoption. Survey of Ophthalmology. Ta praca omawia aktualny stan wiedzy na temat leczenia mroczków przed oczami za pomocą laseroterapii YAG, podkreślając potrzebę dalszych badań dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności tej metody. Link do publikacji
3. Sebag, J. (2020). Vitreous and Vision Degrading Myodesopsia. Progress in Retinal and Eye Research, 79. Praca ta szczegółowo omawia myodesopsję (percepcję mroczków przed oczami) jako czynnik obniżający jakość widzenia i życia, zwracając uwagę na zaawansowane metody diagnostyczne i leczenie, w tym vitrektomię jako definitywne rozwiązanie dla klinicznie istotnych przypadków. Link do publikacji