Ciśnienie w oku – czym jest? Jak je obniżyć?

Ciśnienie w oku, zwane także ciśnieniem wewnątrzgałkowym lub IOP (ang. intraocular pressure), to pomiar siły, jaką płyn wypełniający gałkę oczną wywiera na jej wewnętrzną powierzchnię. Płyn ten nazywa się cieczą wodnistą i ma za zadanie nadawać oku kształt, odżywiać jego komórki i usuwać odpady. Ciśnienie w oku jest ważnym wskaźnikiem zdrowia oczu i może pomóc w wykrywaniu uszkodzeń nerwu wzrokowego, które mogą wpływać na wzrok. Ciśnienie w oku mierzy się za pomocą specjalnego przyrządu zwany tonometrem. Możesz to zrobić podczas rutynowego badania oczu u okulisty lub optyka.

Jakie powinno być ciśnienie w oku?

Ciśnienie w oku nie jest stałą wielkością, ale może się zmieniać w ciągu dnia i różnić się między osobami. Według Amerykańskiej Akademii Oftalmologii, normalne ciśnienie w oku mieści się w zakresie od 10 do 20 milimetrów rtęci (mmHg)² Ciśnienie w oku, które jest zbyt wysokie lub zbyt niskie, może być szkodliwe dla wzroku. Podwyższone ciśnienie w oku, zwane hipertensją oczną, może spowodować uszkodzenie nerwu wzrokowego, prowadząc do jaskry i trwałej utraty wzroku. Jaskra jest zespołem chorób, które powodują postępujące uszkodzenie nerwu wzrokowego, który przenosi informacje z oka do mózgu. Jaskra jest związana z ciśnieniem w oku powyżej 21 mmHg, ale uszkodzenie oka może wystąpić przy niższym lub wyższym ciśnieniu u niektórych osób. Niskie ciśnienie w oku jest mniej częste niż wysokie ciśnienie. Nagłe spadki ciśnienia mogą prowadzić do uszkodzenia tkanek w oku.

Wysokie ciśnienie oka – przyczyny

Ciśnienie w oku może wzrosnąć zbyt wysoko, gdy płyn w oku wywiera zbyt dużą siłę na jego wewnętrzną powierzchnię. Może to nastąpić, jeśli oko produkuje zbyt dużo płynu lub jeśli płyn nie jest w stanie prawidłowo odpływać. Czynniki ryzyka rozwoju wysokiego ciśnienia w oku obejmują:

• zapalenie błony naczyniowej oka (zapalenie tęczówki), czyli stan zapalny oka
• uraz oka spowodowany przez obrażenia lub operację
• wady wrodzone, które powodują problemy z odpływem płynu z oka
• rodzinne występowanie wysokiego ciśnienia w oku lub jaskry
• wiek powyżej 40 lat
• pochodzenie afroamerykańskie lub hiszpańskie
• przyjmowanie niektórych leków, takich jak długotrwałe stosowanie glikokortykosteroidów
• zespół dyspersji barwnika, czyli stan, w którym pigment z tęczówki uwalnia się i zatyka kąt przesączania, przez który odpływa płyn z oka

Objawy wysokiego ciśnienia w oku

Wysokie ciśnienie w oku często nie powoduje żadnych objawów w początkowych stadiach. Regularne badania oczu są niezbędne do wykrywania zmian ciśnienia w oku, zanim dojdzie do powikłań. Objawy wysokiego ciśnienia w oku mogą się pojawić, gdy uszkodzenie nerwu wzrokowego jest już zaawansowane. Mogą to być:

• rozmyte widzenie
• aureole wokół świateł
• utrata widzenia w polu obwodowym lub bocznym
• ból oka

Jeśli doświadczasz któregokolwiek z tych objawów, niezwłocznie skontaktuj się z okulistą w celu oceny. Leczenie wysokiego ciśnienia w oku zwykle polega na stosowaniu leków w postaci kropli do oczu.

Ciśnienie w oku – leczenie

Celem leczenia wysokiego ciśnienia w oku jest obniżenie ciśnienia i zapobieganie uszkodzeniu nerwu wzrokowego. Leczenie może obejmować: 

• Krople do oczu. Leczenie wysokiego ciśnienia w oku często zaczyna się od stosowania kropli do oczu na receptę. Niektóre z nich mogą obniżać ciśnienie w oku poprzez poprawę odpływu płynu z oka. Inne mogą zmniejszać produkcję płynu w oku. Krople do oczu należy stosować regularnie i zgodnie z zaleceniami lekarza. Niektóre krople do oczu mogą powodować skutki uboczne, takie jak podrażnienie oczu, zaczerwienienie, zmiany koloru tęczówki lub rzęs, lub problemy z sercem lub płucami. Dlatego ważne jest, aby poinformować lekarza o wszystkich innych lekach, które przyjmujesz, i o wszelkich problemach zdrowotnych, które masz.
• Leki doustne. Jeśli krople do oczu nie są wystarczająco skuteczne lub nie tolerujesz ich dobrze, lekarz może przepisać leki doustne, które pomagają zmniejszyć produkcję płynu w oku. Leki te mogą mieć poważne skutki uboczne, takie jak zmęczenie, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, depresja, kamica nerkowa lub zaburzenia krwi. Dlatego należy je stosować ostrożnie i pod nadzorem lekarza.
• Leczenie laserowe. Leczenie laserowe polega na użyciu wiązki lasera, która tworzy małe otwory w kącie przesączania, przez który odpływa płyn z oka. Jest to zabieg ambulatoryjny, który trwa kilka minut i zwykle nie wymaga znieczulenia. Leczenie laserowe może pomóc poprawić odpływ płynu z oka i obniżyć ciśnienie w oku. Efekt leczenia laserowego może być jednak nietrwały i może być konieczne powtórzenie zabiegu lub stosowanie kropli do oczu.
• Operacja. Operacja jest zazwyczaj ostatecznością, gdy inne metody leczenia nie są skuteczne lub możliwe. Operacja polega na tworzeniu nowego kanału odpływowego dla płynu w oku, aby ułatwić jego odpływ i obniżyć ciśnienie wewnątrzgałkowe. Istnieją różne techniki operacyjne, takie jak trabekulektomia, w której tworzy się niewielką kieszonkę pod spojówką, aby płyn mógł z niej odpływać. Inną techniką jest implantacja mikroprzepływu, gdzie umieszcza się małe urządzenie, aby pomóc w odprowadzaniu płynu. Operacje te mogą obniżyć ciśnienie w oku, ale niosą ze sobą ryzyko powikłań, takich jak infekcje, krwawienia, lub dalsze uszkodzenia wzroku.

Jak obniżyć ciśnienie w oku domowymi sposobami?

Oprócz leczenia farmakologicznego lub zabiegowego, istnieją pewne domowe sposoby, które mogą pomóc obniżyć ciśnienie w oku lub zapobiec jego wzrostowi. Nie zastępują one jednak regularnych badań oczu i zaleceń lekarza. Niektóre z nich to:

• Zdrowa dieta. Spożywanie pokarmów bogatych w antyoksydanty, takich jak warzywa liściaste, jagody, orzechy, nasiona, ryby, czy herbata zielona, może pomóc chronić komórki oka przed uszkodzeniem. Unikaj spożywania nadmiernych ilości soli, cukru, tłuszczów nasyconych i alkoholu, które mogą podwyższać ciśnienie krwi i wpływać na ciśnienie w oku.
• Ćwiczenia fizyczne. Regularna aktywność fizyczna, taka jak chodzenie, bieganie, pływanie, czy jazda na rowerze, może poprawiać krążenie krwi i tlenu w organizmie, co może korzystnie wpływać na zdrowie oczu. Jednak niektóre ćwiczenia, takie jak podnoszenie ciężarów, głębokie przysiady, czy stanie na głowie, mogą zwiększać ciśnienie w oku i pogarszać stan oczu. Dlatego należy unikać takich ćwiczeń lub wykonywać je pod nadzorem lekarza.
• Ochrona oczu. Należy chronić oczy przed urazami, infekcjami, promieniowaniem UV, czy innymi czynnikami, które mogą podrażniać lub uszkadzać oko. Należy nosić okulary ochronne lub przeciwsłoneczne, gdy jest to konieczne, i zachować higienę oczu. Należy również unikać palenia tytoniu, które może zwiększać ryzyko jaskry i innych chorób oczu.
• Relaksacja. Stres i napięcie mogą podnosić ciśnienie krwi i ciśnienie w oku. Należy stosować techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga, oddychanie, czy masaż, aby zmniejszyć stres i poprawić samopoczucie. Należy również zapewnić sobie wystarczającą ilość snu i odpoczynku, aby zregenerować organizm i oczy.

Podsumowanie

Ciśnienie w oku jest ważnym wskaźnikiem zdrowia oczu i może pomóc w wykrywaniu uszkodzeń nerwu wzrokowego, które mogą wpływać na wzrok. Normalne ciśnienie w oku mieści się w zakresie od 10 do 20 mmHg, ale może się różnić w zależności od osoby i pory dnia. Wysokie ciśnienie w oku, zwane hipertensją oczną, może prowadzić do jaskry i trwałej utraty wzroku. Niskie ciśnienie w oku jest mniej częste, ale również niebezpieczne. Leczenie wysokiego ciśnienia w oku polega na obniżeniu ciśnienia i zapobieganiu uszkodzeniu nerwu wzrokowego. Może obejmować krople do oczu, leki doustne, leczenie laserowe, lub operację. Istnieją również pewne domowe sposoby, które mogą pomóc obniżyć ciśnienie w oku lub zapobiec jego wzrostowi, takie jak zdrowa dieta, ćwiczenia fizyczne, ochrona oczu, czy relaksacja. Jednak nie zastępują one regularnych badań oczu i zaleceń lekarza. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości lub obawy dotyczące swojego ciśnienia w oku, skontaktuj się ze swoim okulistą.