Stożek rogówki (z j. greckiego: kerato – rogówka i konos – stożek) jest rzadkim stanem, w którym rogówka (przezierna, przednia część oka), która normalnie jest okrągła i w kształcie kopuły rozwija uwypuklenie w kształcie stożka. Dosłowne znaczenie słowa keratoconus to „rogówka w kształcie stożka”.
Rogówka jest bardzo ważną częścią twojego oka. Światło wpada do oka przez rogówkę, która załamuje i skupia promienie świetlne tak, że widać wyraźnie. W stożku rogówki, kształt rogówki ulega zmianie, co upośledza widzenie i zniekształca powstający obraz. Może to utrudniać wykonywanie czynności, takich jak: prowadzenie samochodu, praca przy komputerze czy czytanie.
Co powoduje powstanie stożka rogówki?
Przyczyna powstania stożka rogówki wciąż jest nie do końca poznana. Niektórzy badacze uważają, że pewną rolę odgrywa czynnik genetyczny, gdyż około 10% osób ze stożkiem rogówki ma również chorego innego członka rodziny. Udowodniono również brak enzymów odpowiedzialnych za prawidłowy stan włókien kolagenowych. Ponadto może mieć on związek z :
- Urazami oka np. w wyniku nadmiernego pocierania oczy czy noszenia twardych soczewek kontaktowych przez wiele lat
- Pewnymi chorobami oczu, takimi jak: zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, retinopatia wcześniaków i wiosenne zapalenie spojówek i rogówki
- Chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak: wrodzona ślepota Lebera, zespół Ehlersa-Danlosa, zespół Downa i wrodzona łamliwość kości
Objawy stożka rogówki
Stożek rogówki zwykle dotyczy obojga oczu, jednak objawy w każdym oku mogą się różnić. Pojawiają się one zwykle pod koniec okresu nastoletniego i mogą obejmować:
- Rozmywanie się obrazu
- Pogorszenie ostrości wzroku
- Zwiększoną wrażliwość na światło
- Podrażnienie oczu
- Rozblask wokół źródła światła
Tempo progresji choroby jest różne. Stożek rogówki zwykle rozwija się powoli przez 10 do 20 lat, po czym zwykle ulega on zahamowaniu. Objawami świadczącymi o pogorszeniu są:
- Większe rozmycie obrazu i upośledzenie widzenia
- Nagłe pogłębienie krótkowzroczności i astygmatyzmu
- Częste zmiany recept okularowych
- Niezdolność do noszenia soczewek kontaktowych
Diagnoza
Czasem zdarza się, że stożek rogówki może szybko postępować z wystąpieniem nagłego obrzęku rogówki i powstania w niej blizn. Blizny rogówki powodują, że rogówka traci swoją gładkość i przezierność, co skutkuje jeszcze większym zniekształceniem i upośledzeniem widzenia.
Stożek rogówki można zdiagnozować podczas rutynowego badania okulistycznego. W badaniu lampą szczelinową widoczne są tylko zaawansowane stożki rogówki.
W przypadku początkowych, bardziej subtelnych zmian pomocne będzie wykonanie badania dodatkowego, jakim jest topografia rogówki.
Leczenie stożka rogówki
Leczenie stożka rogówki zależy od nasilenia objawów. We wczesnych etapach widzenie można skorygować na pomocą okularów lub miękkich soczewek kontaktowych.
W przypadkach bardziej zaawansowanych konieczne jest noszenie twardych soczewek kontaktowych, które powodują, że światło wpadające do oka załamuje się równomiernie i obraz nie jest zniekształcony.
Stożek rogówki może być również leczony za pomocą pierścieni śródrogówkowych (Intacs®). Są to dwa cienkie, plastikowe półpierścienie wszczepiane w środkowe warstwy rogówki, które powodują zmianę jej kształtu i spłaszczenie stożka.
W celu zahamowania progresji stożka rogówki stosuje się cross-linking. Zabieg ten polega na wpuszczaniu do oka kropli z ryboflawiną, które następnie są naświetlane promieniowaniem UV. Ma to na celu zwiększenie ilości wiązań krzyżowych między włóknami kolagenowymi i wzmocnienie rogówki.
Przeszczep rogówki jest niezbędny w przypadkach bardzo zaawansowanych, kiedy występuje nadmierne ścieńczenie rogówki, blizny lub nietolerancja soczewek. Dotyczy to około 10-20% pacjentów ze stożkiem rogówki.
W zależności od stanu okulistycznego przeprowadza się albo przeszczep drążący rogówki (wycięcie płatka rogówki własnej i zastąpienie go płatkiem od dawcy) albo przeszczep warstwowy głęboki przedni (DALK), gdzie usuwana jest przednia i środkowa część rogówki własnej, a na pozostawione łoże wszczepiany jest płatek od dawcy. Przeszczep warstwowy wiąże się z szybszym gojeniem oraz mniejszym ryzykiem odrzutu.
Pacjenci ze stożkiem rogówki zauważają problemy polegające na zmianie ostrości widzenia, dwojeniu się obrazu i jego rozmywaniu się czy dostrzeganiu efektu halo wokół światła.
U osoby dorosłej szybko zmieniająca się wada wzroku powinna zawsze nasunąć podejrzenie stożka rogówki.
Stożek rogówki to schorzenie, którego nie można w pełni wyleczyć, ale istnieje szereg metod, umożliwiających poprawę widzenia. Korekcja jest możliwa dzięki okularom i soczewkom kontaktowym, a efektywne leczenie zapewniają też pierścienie śródrogówkowe czy zabieg “usztywniania rogówki “ cross-linking.
Choroba ta rzadko prowadzi do ślepoty, jednak może w znacznym stopniu pogorszyć ostrość widzenia. W niektórych przypadkach konieczny okazuje się przeszczep rogówki.
W każdym przypadku należy decyzję podjąć wspólnie z lekarzem prowadzącym.