Diagnostyka zaćmy

W ludzkim oku, za tęczówką znajduje się struktura, która odpowiada za zdolność do widzenia zarówno obiektów znajdujących się blisko obserwatora, jak i w znacznej odległości od niego: to soczewka. W zdrowym oku powinna być ona transparentna. Jeśli na skutek różnych przyczyn, w tym nawet naturalnych procesów starzenia się organizmu, soczewka ulegnie zmętnieniu, u pacjenta diagnozuje się zaćmę. Współczesna okulistyka doskonale radzi sobie z leczeniem tej dolegliwości, a o tym, jak jest ona powszechna najlepiej świadczy fakt, że to właśnie leczenie zaćmy okazuje się najczęstszym powodem interwencji chirurgicznej w okulistyce.

Jakie są objawy zaćmy?

Pacjenci, u których postępuje zmętnienie soczewki, mogą uskarżać się w pierwszej kolejności na pogorszenie ostrości widzenia. Odnoszą wówczas wrażenie zamglenia wzroku. Czasem zmiany te postępują szybko. Innym dość charakterystycznym symptomem zaćmy jest postrzeganie poświaty (określanej również mianem “halo” – ze względu na jej podobieństwo do popularnego zjawiska atmosferycznego) wokół świecących obiektów – np. lamp ulicznych. Pacjenci mogą również zaobserwować u siebie pogorszenie widzenia barw, w tym trudności w zauważeniu różnic tonalnych pomiędzy nimi. Obraz wydaje się wówczas poszarzały. Na niekorzyść zmienia się również jakość widzenia w gorszym oświetleniu, zwłaszcza w nocy. W zależności od tego, jak przebiega proces zmętnienia soczewki, u niektórych pacjentów pojawia się ponadto podwójne (poprawne medyczne określenie to “zdwojone”) widzenie. W każdym z opisanych przypadków warto umówić się na wizytę do specjalisty, który potwierdzi, czy przyczyną pogorszenia wzroku jest właśnie zaćma, czy też inne schorzenie.

Jak diagnozuje się zaćmę?

Nowoczesne metody diagnostyczne pozwalają na bardzo precyzyjną ocenę rodzaju zmian, z którymi zmaga się pacjent. Wizyta okulistyczna lub wizyta kwalifikująca do zabiegu leczenia zaćmy może obejmować m.in.:

• Wywiad z pacjentem. Podstawą jest zawsze rozmowa, podczas której lekarz zadaje pacjentowi pytania i zbiera informacje o wszystkich zaobserwowanych problemach. Istotne są tu nie tylko aktualnie odczuwane objawy, ale także fakt, kiedy dana osoba zaobserwowała u siebie niepokojące zmiany w jakości widzenia i jak szybko one postępują.
• Badanie OCT siatkówki. OCT (optyczna koherentna tomografia) to jedna z najnowocześniejszych technik diagnostycznych. Pozwala ona na dokładną ocenę grubości nerwów siatkówki, a tym samym umożliwia wykrycie poważnych schorzeń – w tym przede wszystkim jaskry – na bardzo wczesnym etapie.
• USG gałek ocznych. Badanie to sprawdza się zwłaszcza w przypadku pacjentów, u których zaćma rozwinęła się na tyle mocno, że uniemożliwia badanie oka metodami optycznymi. Jedynym sposobem na ocenę stanu dna oka jest wówczas obrazowanie przy pomocy fali ultradźwiękowej.
• Badanie dna oka. Jest to wziernikowanie, należące do absolutnie podstawowej diagnostyki w okulistyce. Najczęściej polega ono na obserwowaniu narządu wzroku poprzez oftalmoskop, umożliwiający ujrzenie poszczególnych struktur w wielokrotnym powiększeniu. Istnieje także metoda pośrednia badania dna oka, w której wykorzystuje się lampę szczelinową (zwaną również biomikroskopem).
• Biometria oka. Zgodnie z nazwą polega na dokładnym pomiarze poszczególnych struktur narządu wzroku. Badanie wykonuje się, aby uzyskać informacje na temat całkowitej długości gałki ocznej oraz grubości poszczególnych struktur (np. soczewki bądź rogówki).
• Pachymetria. Celem tej metody diagnostycznej jest dokładna ocena grubości rogówki. Dzięki temu możliwy jest również znacznie dokładniejszy, niż w przypadku innych badań, pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego w oku.
• Topografia rogówki. Topografia rogówki pozwala na wykluczenie innej niż zaćma przyczyny pogorszenia procesów widzenia, mianowicie rozwoju stożka rogówki. Jest to schorzenie o nie do końca poznanej etiologii, które powoduje odkształcenie tej struktury, a tym samym utrudnia prawidłowe załamywanie promieni światła docierających do gałki ocznej.

Do niektórych badań (np. wziernikowania oka) niezbędne jest podanie środków rozszerzających źrenicę. Powodują one czasowy światłowstręt i pogorszenie widzenia. Dlatego też pacjent udający się na wizytę w celu diagnostyki zaćmy może potrzebować wsparcia drugiej osoby – do chwili, w której działanie zaaplikowanych środków ustąpi.