Ciało obce w oku – pierwsza pomoc i przeciwskazania

Jako specjalista okulistyki, często spotykam się z pacjentami, którzy zgłaszają się do mnie z problemem ciała obcego w oku. Ciało obce to każda substancja, która nie należy do naturalnej budowy oka, a która dostaje się do niego z zewnątrz. Może to być np. kurz, piasek, pyłek, włos, owad, metalowa wiórka lub szkiełko. Ciało obce może spowodować podrażnienie, ból, łzawienie, zaczerwienienie lub zaburzenia widzenia.

W tym artykule opowiem Ci, jakie ciała obce mogą znaleźć się w oku, czy i jak usunąć je samodzielnie oraz kiedy konieczna jest interwencja lekarza.

Jakie ciała obce mogą znaleźć się w oku?

Ciała obce można podzielić na dwie grupy: organiczne i nieorganiczne. Ciała organiczne to te pochodzenia naturalnego, np. roślinnego lub zwierzęcego.

Mogą to być np. pyłki kwiatów, włosy ludzkie lub zwierzęce, owady lub ich części.

Ciała nieorganiczne to te pochodzenia sztucznego, np. metalowe, plastikowe lub szklane. Mogą to być np. wiórki metalowe z warsztatu, drobinki plastiku z zabawek lub szkiełko z rozbitej szyby.

Ciała obce mogą znaleźć się w oku na różne sposoby. Najczęściej dochodzi do tego podczas wykonywania pracy zawodowej lub domowej, np. podczas spawania, szlifowania, wiercenia, cięcia drewna lub trawy.

Czasem ciało obce może dostać się do oka podczas uprawiania sportu lub rekreacji na świeżym powietrzu, np. podczas jazdy na rowerze, biegania czy spacerowania po lesie. Rzadziej ciało obce może wpadać do oka podczas snu lub przypadkowo podczas dotykania oka ręką.

Czy i jak usunąć ciało obce z oka?

Jeśli podejrzewasz, że masz ciało obce w oku, nie należy panikować ani pocierać oka. Pocieranie może spowodować dodatkowe podrażnienie lub uszkodzenie rogówki. Zamiast tego należy postępować według następujących kroków:

1. Spróbuj mrugać intensywnie przez dłuższą chwilę. Może to pomóc w usunięciu ciała obcego za pomocą łez lub śluzu.
2. Jeśli mruganie nie pomaga, spróbuj przepłukać oko dużą ilością czystej wody lub soli fizjologicznej. Możesz użyć do tego kubka do płukania oczu, strzykawki bez igły lub butelki z wodą mineralną.
3. Jeśli przepłukiwanie nie pomaga, spróbuj delikatnie usunąć ciało obce za pomocą wilgotnej gazy lub chusteczki higienicznej. Nie używaj do tego bawełny ani waty, ponieważ mogą one pozostawić włókna w oku.
4. Jeśli widzisz ciało obce na powierzchni oka i jest ono łatwo dostępne, możesz spróbować usunąć je za pomocą końcówki patyczka higienicznego lub pęsety. Nie dotykaj przy tym rogówki ani twardówki.
5. Jeśli nie widzisz ciała obcego na powierzchni oka lub jest ono głęboko osadzone w tkance ocznej, nie próbuj go usunąć samodzielnie. W takim przypadku konieczna jest interwencja lekarza.

Kiedy ciało obce w oku wymaga interwencji lekarza?

Niektóre ciała obce w oku mogą być niebezpieczne i wymagać natychmiastowej pomocy medycznej. Są to np. ciała obce ostrych kształtach, np. metalowe, szklane lub druciane, które mogą przebić rogówkę lub twardówkę i dostać się do wnętrza gałki ocznej. Są to również ciała obce chemiczne, np. kwasy, zasady lub rozpuszczalniki, które mogą spowodować oparzenie lub martwicę tkanki ocznej.

Jeśli masz takie ciało obce w oku, nie próbuj go usunąć samodzielnie ani przepłukiwać oka. Zadzwoń natychmiast po pogotowie ratunkowe lub uda się do najbliższego szpitala. Im szybciej otrzymasz pomoc, tym większa szansa na uniknięcie poważnych powikłań, takich jak utrata wzroku.

Ponadto należy skonsultować się z lekarzem okulistą w następujących sytuacjach:

• jeśli nie udało Ci się usunąć ciała obcego z oka samodzielnie
• jeśli masz silny ból, zaczerwienienie, obrzęk lub wydzielanie z oka
• jeśli masz zaburzenia widzenia, np. widzisz podwójnie, mgliście lub mroczki
• jeśli masz uczulenie na ciało obce lub na leki stosowane do płukania oka
• jeśli masz choroby oczu, np. jaskrę, zaćmę lub zapalenie spojówek

Lekarz okulista zbada Twoje oko pod mikroskopem i usunie ciało obce za pomocą specjalnych narzędzi. Może również przepisać Ci leki przeciwbólowe, przeciwzapalne lub antybiotykowe w zależności od rodzaju i stopnia uszkodzenia oka.

Czego nie wolno robić usuwając ciało obce?

Podczas usuwania ciała obcego z oka należy unikać następujących błędów:

• nie pocieraj oka
• nie używaj do płukania oka wody z kranu, herbaty, mleka ani śliny
• nie używaj do usuwania ciała obcego bawełny, waty ani ostrego przedmiotu
• nie zakładaj soczewek kontaktowych ani makijażu na oko
• nie ignoruj objawów sugerujących poważne uszkodzenie oka

Podsumowanie

Ciało obce w oku to częsty problem, który może być łagodny lub groźny dla wzroku. W większości przypadków można je usunąć samodzielnie za pomocą prostych metod domowych. Jeśli jednak ciało obce jest ostre, chemiczne lub głęboko osadzone w oku, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Pamiętaj również, żeby unikać typowych błędów podczas usuwania ciała obcego i dbać o higienę i profilaktykę oczu.