Wady wzroku – rodzaje wad i leczenie okulistyczne

Czym są wady wzroku?

Wady wzroku to zaburzenia funkcjonowania oka, które powodują nieostre widzenie. Wady wzroku mogą być spowodowane przez nieprawidłowy kształt rogówki, soczewki lub gałki ocznej, przez zmiany w siatkówce lub nerwie wzrokowym lub przez choroby oczu. Najczęstsze wady wzroku to krótkowzroczność, nadwzroczność, astygmatyzm i starczowzroczność.

Skąd się biorą wady wzroku?

Wady wzroku są spowodowane przez nieprawidłowe skupianie światła na siatkówce oka. Siatkówka jest warstwą komórek nerwowych, która odbiera obrazy i przekazuje je do mózgu. Jeśli światło nie pada dokładnie na siatkówkę, obrazy są niewyraźne lub zniekształcone. Wady wzroku mogą być wrodzone lub nabyte w wyniku starzenia się, urazów, chorób lub nadmiernego wysiłku oczu.

Wady wzroku – rodzaje

Wady wzroku, zwane także wadami refrakcji, to schorzenia, które dotykają znacznej części populacji, niezależnie od wieku, płci czy przynależności do grupy społecznej lub etnicznej. Wady te obejmują krótkowzroczność, nadwzroczność i astygmatyzm.

• Krótkowzroczność to wada, która polega na tym, że oko widzi ostro tylko przedmioty znajdujące się blisko, a te dalekie są rozmazane. Krótkowzroczność wynika z tego, że gałka oczna jest zbyt długa lub rogówka zbyt krzywizna, co powoduje, że obraz tworzy się przed siatkówką, a nie na niej. Krótkowzroczność koryguje się za pomocą soczewek rozpraszających (minusowych) lub zabiegów laserowych.

• Nadwzroczność to wada, która polega na tym, że oko widzi ostro tylko przedmioty znajdujące się daleko, a te bliskie są rozmazane. Nadwzroczność wynika z tego, że gałka oczna jest zbyt krótka lub rogówka zbyt płaska, co powoduje, że obraz tworzy się za siatkówką, a nie na niej. Nadwzroczność koryguje się za pomocą soczewek skupiających (plusowych) lub zabiegów laserowych.

• Astygmatyzm to wada, która polega na tym, że oko widzi nieostro zarówno przedmioty bliskie, jak i dalekie. Astygmatyzm wynika z tego, że rogówka lub soczewka ma nierównomierną krzywiznę, co powoduje, że obraz jest zniekształcony lub podwójny. Astygmatyzm koryguje się za pomocą soczewek cylindrycznych lub zabiegów laserowych.

• Starczowzroczność to wada, która polega na tym, że oko traci zdolność akomodacji, czyli dostosowywania się do różnych odległości przedmiotów. Starczowzroczność wynika z tego, że soczewka staje się sztywna i mniej elastyczna z wiekiem, co powoduje trudności w czytaniu czy pisaniu. Starczowzroczność koryguje się za pomocą soczewek dwuogniskowych lub progresywnych.

Leczenie wad wzroku może obejmować stosowanie okularów, soczewek kontaktowych, laserową korekcję wzroku, a także refrakcyjną wymianę soczewki. W celu zapobiegania wadom wzroku ważne jest regularne wykonywanie badań okulistycznych oraz odpowiednia higiena wzroku.

Metody korekcji wad wzroku w Instytucie Oka

• Laserowa korekcja wzroku
• Okulary
• Miękkie soczewki korekcyjne
• Twarde soczewki korekcyjne
• Soczewki miniskleralne
• Laserowa korekcja starczowzroczności
• Refrakcyjna wymiana soczewki
• Terapia widzenia

Wada wzroku – jak często występuje?

Wada wzroku u dziecka

U większości dzieci występuje nieznaczna nadwzroczność fizjologiczna, która jeśli nie powoduje zaburzeń widzenia obuocznego, nie wymaga stosowania korekcji optycznej. Nadwzroczność dziecięca zanika do około 8 – 9r.ż. w wyniku procesu emmetropizacji i wzrostu gałki ocznej, który jest charakterystyczny dla tego okresu.

Wada wzroku u dorosłych

Jeśli chodzi o osoby dorosłe, najnowsze badania1 pokazują, że ponad połowa dorosłych Europejczyków obarczona jest znaczącą wadą refrakcji (krótkowzroczność ³ 0,75 dioptrii, nadwzroczność ³ 1,00 dioptria, astygmatyzm ³ 1,00 dioptria). Największy udział ma krótkowzroczność i przeważa nad nadwzrocznością głównie w grupie młodych dorosłych. Prezbiopia, która jest funkcjonalną wadą układu wzrokowego dotyczy niemalże wszystkich osób po ukończeniu 40 r.ż.

Krótkowzroczność – bliskowzroczność

Głównym objawem występowania nieskorygowanej wady refrakcji jest zamazane widzenie, które w zależności od rodzaju wady będzie pojawiało się na różnych odległościach. W krótkowzroczności nieostrość dotyczy głównie obserwacji przedmiotów dalekich i wraz ze wzrostem wady może przesuwać się także na odległości bliższe. Dzieje się tak, ponieważ krótkowzroczność spowodowana jest zbyt dużą mocą układu optycznego oka w porównaniu z długością gałki ocznej (krótkowzroczność refrakcyjna) lub zbyt długa gałką oczną w porównaniu z mocą optyczną oka (krótkowzroczność osiowa). Korekcja optyczna krótkowzroczności możliwa jest poprzez zastosowanie soczewek ujemnych. Częstą komplikacją towarzyszącą krótkowzroczności są zmiany występujące obrębie siatkówki oka. Dlatego bardzo ważnym elementem opieki nad pacjentem z krótkowzrocznością są regularne badania dna oka.

Nadwzroczność – dalekowzroczność

W nadwzroczności moc układu optycznego oka jest zbyt mała w porównaniu do długości gałki ocznej (nadwzroczność refrakcyjna) lub gałka oczna jest zbyt krótka w porównaniu do mocy optycznej oka (nadwzroczność osiowa). Początkowo nadwzroczność może powodować nieostre widzenie na odległościach bliskich i w miarę zwiększania wady wzroku i wieku pacjenta przenosić się na dalsze odległości. Niewielka nadwzroczność zwłaszcza, u osób młodych, może przebiegać bez występowania nieostrego widzenia. Niewielkie wartości tej wady w młodym oku są równoważone poprzez napięcie akomodacji, czyli mechanizm odpowiedzialny za zwiększanie mocy soczewki wewnątrzgałkowej, który w przypadku nadwzroczności niweluje ewentualne dysproporcje mocy i długości gałki ocznej powodujące wadę wzroku. Jednak nadmierne wykorzystywanie akomodacji może powodować typowe objawy astenopii, czyli reakcji układu wzrokowego na wzmożony wysiłek wzrokowy, objawiające się zmęczeniem, zaczerwienieniem i obrzękiem okolicy oczu i spojówek, bólem oczu, a nawet bólem głowy występującym zwłaszcza po wysiłku wzrokowym.

Astygmatyzm – niezborność oka

Astygmatyzm regularny, czyli najczęściej występujący, jest wynikiem zaburzonej symetrii obrotowej układu optycznego oka, która powoduje, że w oku można wyznaczyć dwa prostopadłe do siebie przekroje optyczne o maksymalnej i minimalnej mocy. Astygmatyzm będzie powodował nieostre lub zniekształcone widzenie w całym zakresie odległości lub/oraz wyżej opisane objawy astenopii charakterystyczne dla nadwzroczności. Optycznie astygmatyzm koryguje się poprzez zastosowanie soczewek korekcyjnych z cylindrem.

Presbiopia – starczowzroczność

Prezbiopia jest wynikiem fizjologicznego zmniejszania się amplitudy akomodacji, które związane jest z wiekiem. Początkowo objawia się ona zmęczeniem wzroku podczas pracy z bliska, trudnością w odczytywaniu małego druku na bliskiej odległości zwłaszcza wieczorem, oddalaniem czytanego tekstu w celu wyostrzenia obrazu. Niekiedy pacjent może obserwować zamazane widzeniem na dalekich odległościach po dłuższym czytaniu lub pracy przed monitorem komputera. W celu wyeliminowania dolegliwości stosuje się dodatkową moc korekcyjną (okulary do czytania) do odległości bliskich.